Blákaldur veruleikinn og mikilvægi slysavarnaskóla sjómanna

 

Í gær settumst við Sædís Erla niður við hliðina á Sturlu og horfðum á restina af viðtali Sigmars í Kastjósinu við Eirík Inga Jóhannsson sem bjargaðist eftir sjóslys við Noregsstrendur þegar togarinn Hallgrímur sökk í óveðri fyrir skömmu. Þrír skipsfélagar hans fórust og má segja að röð kraftaverka hafi orðið til þess að Eiríkur Ingi komst af eftir tæplega fjögurra stunda volk úti á rúmsjó í brjáluðu veðri.

Þessi stutti bútur af viðtalinu sat í mér og settist ég því niður í morgun og horfði á það í heild sinni. Það er ljóst að ekki hefðu allir verið tilbúnir að koma fram og segja frá slíkri lífsreynslu, svo opinskátt og einlægt og skall blákaldur veruleiki sjómanna á okkur sem sátum og hlustuðum, með tár á hvörmum, gæsahúð og undrun yfir mannlegum styrk og stáltaugum Eiríks.

Þegar ég horfði og hlustaði voru voru margar hugsanir sem fóru í gegnum hugann, enda líf mitt fléttað sjómennsku þar sem ég er sómannsdóttir, -barnabarn, -systir, -frænka, mágkona, -vinkona auk þess sem ég hef sjálf verið til sjós. Flestar íslenskar fjölskyldur eiga sína sjómenn sem sótt hafa sjóinn og því held ég að þessi frásögn hafi hitt alla beint í hjartað. Þrátt fyrir sjóslysalaus ár að undanförnu fórust þrír sjómenn í þessu hörmulega slysi. Votta ég fjölskyldum þeirra og vinum mínar dýpstu samúðarkveðjur.

Hef ég heyrt í fólki að betra hefði verið að börn hefðu ekki horft á viðtalið og tek ég undir að vissulega er erfitt að útskýra fyrir mjög ungum börnum að slíkir hlutir geti gerst. Ég er þó á þeirri skoðun að börn hafi líka gott af því að læra að lífið er ekki alltaf dans á rósum, en þau eru misjöfn þessar elskur og sum of ung að skilja þetta, en ég er nokkuð viss um að mín 16 og 8 ára eiga eftir að muna eftir þessu viðtali, eins og ég.

Það var sérstaklega ein minning sem skaust upp í hugann þegar ég horfði á viðtalið. Ég man þegar ég var á sjónum að við fengum neyðarkall frá skipi og sigldum við ásamt mörgum öðrum skipum til aðstoðar. Ég var uppi í brú og fylgdist með skipinu halla og svo sökk það í hafið með stefnið upp. Það var nokkuð gott veður og nægur aðdragandi til að allir skipverjar náðu að koma sér í galla og flutu í sjónum í hring og sé ég enn fyrir mér ljósin á göllunum. Þeir voru heppnir að mörg skip voru á staðnum og því var eina spurningin hvaða skip ætti að fiska þá upp. Eitt skipið var á leið í land og tók þá með. Það er ekki hægt að ímynda sér aðstæður Eiríks, að vera einn í sjónum í mikilli ölduhæð að kallast á við öldurnar sem kepptust við að kaffæra hann. Óvissa um hvort neyðarsendir hefði farið í gang og hvort bjargar væri yfirleitt von. Engin skip í grennd og Ægir óútreiknanlegur í úfnu skapi. En bros barnanna hans og ofurkraftar héldu á honum hita.

Pabbi minn Sigurjón Jóhannsson sem lést fyrir rúmu ári síðan var stýrimaður og skipstjóri í hálfa öld. Hann var á Margréti, Hafliða, Elliða og Sigluvík frá Siglufirði, Ólaf bekk frá Ólafsfirði og fleiri togurum og skipum frá því að hann var 15 ár. Hann ræddi oft um hvað hann hefði verið lánsamur til sjós, að missa aldrei mann sjálfur. Mér fannst alltaf mikið til um björgunarsögurnar og lifði mig inn í þær. Mér taldist til að hann hefði bjagað sjálfur og tekið þátt í björgun 47 manna. Hann stakk sér til sunds úti á rúmsjó og bjargaði einum manni sem fór fyrir borð. Hann bjargaði tveimur í höfninni á Keflavík ásamt félaga sínum. Tók þátt í björgun á Havfrúnni færeysku ásamt fleirum, skútu sem fórst við Almenningana heima og náðu þeir 11 manns í land við mjög erfiðar og frumstæðar aðstæður. Svo bjargaði hann einum manni í höfninni á Ísafirði, en sá lamdi í skipshliðina þar sem pabbi var í koju og náði pabbi honum upp. Pabbi var fyrsti stýrimaður á Hafliða þegar þeir voru höfðu legið í vari í brælu. Þeir fóru svo út og köstuðu á svipuðum tíma og Fylkir, en þegar pabbi ætlaði að fara að hífa sá hann fallhlíf í fyrsta sinn, neyðarskeyti og fóru þeir og björguðu áhöfninni. Þar björguðu þeir 32 manns og af þeim voru 26 af fyrrverandi skipsfélögum pabba, en hann hafði sjálfur verið á Fylki tveimur árum áður. Fyrir nokkrum árum síðan fékk hann símhringingu sem honum þótti vænt um, það var einn af Fylkismönnunum sem þakkaði lífsbjörgina. 

Slysin gera ekki boð á undan sér og er örugglega ekki hægt að búa sig undir svona áfall. Það var þó greinilegt að Slysavarnaskóli sjómanna sem Slysavarnafélagið Landsbjörg á og rekur hefur átt sinn þátt í því að undirbúa Eirík fyrir baráttuna við náttúruöflin. Kom oft fram í frásögn hans brot úr þjálfun og viðbrögð sem hann hafði lært í skólanum. Ekki má heldur gleyma þætti Landhelgisgæslunnar í þessum málum sem vaka yfir okkur og eru tilbúin að bjarga við erfiðar aðstæður bæði á sjó og landi. Ég þakka fyrir skólann, aukna þjálfun og slysavarnir sjómanna og Eiríki Inga fyrir að deila sögu sinni með okkur.

Aðdáunarverður lífsvilji

Athugasemdir

[Sigmar Þór Sveinbjörnsson, 2.2.2012 kl. 20:29]

Heil og sæl Herdís, þetta er frábær grein hjá þér um þetta viðtal við Eirík Inga, vonandi á þetta frábæra viðtal eftir að hafa áhrif þannig að fleiri tjái sig um öryggismál sjómanna. En á síðustu árum hefur sú umræða verið þögguð niður. Það er bæði gaman og fróðlegt að lesa það sem þú skrifar um pabba þinn, bjarganir og fl.

Takk fyrir þetta

kv

[Herdís Sigurjónsdóttir, 3.2.2012 kl. 07:53]

Kærar þakkir Sigmar, þetta snerti mig djúpt, enda hefur mín fjölskylda ekki farið varhluta af sjóslysum þar sem bæði föðurbróðir minn lést ungur þegar hann féll fyrir borð úti á sjó og fannst aldrei og eins lést frændi minn í hræðilegu sjóslysi við ströndina.

Þessi mál eru mér hugleikin.

Kveðja, Herdís